علیرضا خوشنویس کارگردان مستند «پرونده» همزمان با انتشار این مستند در اینترنت در گفتگو با خبرنگار مهرا در این باره توضیح داد: این مستند در واقع سه قسمت است که هر قسمت یک داستان واقعی را روایت می کند. مربوط به مواردی است که نقش پزشکی قضایی به نوعی شجاعانه بوده است. یکی از پرونده ها مربوط به موضوع جدیدی است، اما دو قسمت اول، پرونده های قدیمی هستند که فقط یک خط از آن خاطره داشتیم و آنها را برای روایت برداشتیم. قسمت سوم در مورد پرونده ای است که در زمان ساخت مستند هنوز باز بود و نمی دانم به نتیجه نهایی رسیده یا نه.
وی درباره موضوع این سه پرونده نیز گفت: این مستند اساسا به سفارش پزشکی قانونی و در قالب مشارکت دولتی در تلویزیون تولید شده است. از آنجایی که بودجه و برآورد اولیه ما کم بود، فکر می‌کردیم منتظر یک مستند روتین و تحقیقی برای معرفی این سازمان هستند، اما وقتی وارد گفت‌وگو شدیم، متوجه شدیم که موضوعات جالبی در این سازمان وجود دارد که می‌توان به آن تبدیل شد. داستان و درام در میان انبوه پرونده ها و خاطرات پزشکان این مرکز، موضوعات متعددی توجه ما را به خود جلب کرد و احساس کردیم می توانیم روی آنها کار کنیم. ما اساساً نمی توانستیم روی یکسری موضوعات کار کنیم، زیرا هم از نظر ما و هم از نظر مرکز رسانه قوه قضائیهنوعی بی سواد در آنها وجود داشت.
این مستندساز ادامه داد: در میان پرونده های موجود، سوژه های زیادی مانند تجاوز به عنف بود که ما وارد آن نشدیم، اما سراغ پرونده هایی رفتیم که سوژه های نمایشی داشت. در این فرآیند ما به این سه داستان رسیدیم، و اگر از تبریک به خود مشکلی ندارید، می‌توانم بگویم که این کار را با بودجه بسیار کمی انجام دادیم.
داستان سه مورد قتل; قاتل واقعی کیست؟
این خوشنویس درباره مواردی که سوژه مستند «پرونده» شد، توضیح داد: موضوع قسمت اول ما مربوط به یک تصادف معمولی است که ممکن است برای هر کدام از ما اتفاق بیفتد و برایمان جرم شود. در این صورت پزشکی قانونی دروغ تعدادی از افراد را کشف می کند و حقیقت را کشف می کند. قسمت دوم اما درباره یک قتل عجیب است که ریشه های روانی پیچیده ای دارد. نامی که برای قسمت دوم انتخاب کردیم «اعتراف» است و درباره قتلی است که توسط یک بیمار روانی رخ می دهد. در این قسمت، یک مصاحبه روانشناختی عمیق، معمایی را برای پلیس که هنر روانپزشک قانونی است، حل می کند. داستان این قسمت هم از جایی شروع می شود که مردی به پلیس مراجعه می کند و می گوید من قتل کردم، اعدامم کن!
اولین فیلمی که مرا به طور جدی متوجه پزشکی قانونی کرد، فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» بود و هرگز فکر نمی کردم خودم به آن لوکیشن بروم. پیچیدگی کار امیر آقایی و هدا تهرانی در آن فیلم به خوبی اجرا شده بود و حتی کادر پزشکی هم از کلیت آن فیلم و تصویری که از این حرفه به نمایش می گذاشت راضی بودند. همه در آن فضا زنده نمی مانند
وی در مورد پرونده سوم نیز گفت: داستان سوم ما درباره قتلی غیرعمد است که منجر به سوزاندن جسد به صورت گروهی می شود. موضوع پزشکی قانونی در این پرونده، شناسایی قاتل اصلی از بین چهار متهم پرونده است. در این موارد گروهی، فردی که ضربه نهایی منجر به قتل را وارد می‌کند، قاتل شناخته می‌شود و بقیه در قتل دستیار و ناظر می‌شوند. تصمیمات آنها نیز بسیار متفاوت از یکدیگر است. در قسمت سوم این مستند شاهد موردی هستیم که چهار نفر یک نفر را کشتند. دو نفر از آنها هنگام آتش زدن جسد حضور داشتند و سوال اصلی این است که قاتل واقعی کیست.
این مستندساز درباره شناخت خود از سریال «پزشکی قانونی» پس از تجربه فیلمبرداری مستند «پروانه» گفت: مهم ترین نکته در پزشکی قانونی این است که حدود 10 درصد کار او مربوط به کالبد شکافی و تشریح اجساد است. و او زمینه های فعالیت دیگری دارد که به همان اندازه مهم هستند و بسیاری از مردم از آن اطلاعی ندارند. یکی از این حوزه ها معایناتی است که وظیفه تعیین کیفیت صدمات در درگیری ها را بر عهده دارد. یکی دیگر از این زمینه ها بانکداری ژنتیک و تشخیص روابط است والدین با کودکان در مورد سلامت روان، پزشکی قانونی پرونده متهم را بررسی می کند. در یک پرونده جنایی با هر یک از متهمان مصاحبه روانی انجام می شود و نتایج آن مصاحبه ها نیز به دقت رصد می شود.
وی افزود: به همین منظور در دادسرا حضور داشتم. روز اولی که به اتاق تشریح کهریزک رفتیم، من و تهیه کننده حالم بد شد. غیر از ما عادی بود چندین بار ما در زندگی خود جسد دیده ایم! اولین فیلمی که مرا به طور جدی متوجه پزشکی قانونی کرد، فیلم «بدون تاریخ، بدون امضا» بود و هرگز فکر نمی کردم خودم به آن لوکیشن بروم. پیچیدگی کار امیر آقایی و هدا تهرانی در آن فیلم به خوبی اجرا شده بود و حتی کادر پزشکی هم از کلیت آن فیلم و تصویری که از این حرفه به نمایش می گذاشت راضی بودند. همه در آن فضا زنده نمی مانند.
پزشکی قانونی گزارش خود را برای بررسی تغییر نمی دهد
خوشنویس ادامه داد: برخی از پزشکان عمومی که به این سازمان مراجعه می کنند، بعد از یکی دو ماه اول حقوق کمتری می گیرند و منصرف می شوند. می گویند اگر دو ماه اول زنده بماند، باز هم می تواند کار کند. شرایط کار در آنجا واقعا سخت است. این سازمان یک نهاد واقعاً مستقل و علمی است که هرگز حاضر به تغییر گزارش تخصصی خود نیست مستقر در نظر گرفته نمی شود. به همین دلیل در مورد اخیر خانم مهسا امینی به دوستانم گفتم که به گزارش پزشکی قانونی کاملا اعتقاد دارم.
وی با اشاره به پیچیدگی و سختی کار در سازمان پزشکی قانونی یادآور شد: معمولا اگر دو ماه اول زنده بمانند می توانند به کار خود ادامه دهند و این مشکلات برایشان عادی می شود. وقتی ازشون پرسیدم مرکز مشاوره و روانشناسی نزدیکتون هست یا نه، گفتند چه sosol بازی هایی! یکی از بازنشستگان این سازمان گفت: هنوز هم شب ها خواب تشریح را می بینم. تا آن حد فکر و ذهن آنها در این فضا گنجانده شده است. در پایان اولین مستند یکی از این پزشکان می گوید که ما برای گرفتن حقوق متوفی زبان می شویم، این جمله بسیار سرنوشت ساز است و انگیزه اصلی این افراد برای ادامه این حرفه است.
این مستندساز در پایان جامعه دکتر نایجی روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی از روند فیلمبرداری مستند «پرونده» و مصطفی پورمحمدی تهیه کننده این اثر قدردانی کرد.